Türkiye, topraklarının yüzde 98’i aktif ve farklı deprem kuşakları üzerinde yer alan bir deprem ülkesidir. Neredeyse bütün şehirlerimiz küçük veya büyük deprem riski ile yaşamaktadır.
1999 yılındaki 17 Ağustos Marmara ve 12 Kasım Düzce depremleri, deprem gerçeğini bize her yıl tekrar hatırlatmaktadır. Ancak depremi yılda sadece 1 defa değil her an hatırlamak ve önlem almak gereklidir.
Her yıl çok daha fazla yıkıcı ölçüde deprem meydana gelen Japonya’da çoğu kez kimse yaralanmadan deprem atlatılmaktadır. Bu nedenle depremden korunma yolları ve depreme karşı alınacak önlemler iyi bilinmeli ve uygulanmalıdır.
Deprem Nedir ?
Deprem, dünyanın pek çok yerinde meydana gelen doğal olaylardır. Yer kabuğunu oluşturan katmanların hareket etmeleri sonucunda meydana gelen sarsıntılar depremleri oluşturur.
Dünyada her yıl yaklaşık 3,5 milyon deprem meydana gelir ancak yaklaşık 1 milyonu kaydedilebilir. Hissedilebilen deprem sayısı ise yalnızca 34 bindir. Depremlerin kısa vadede nerede ve ne zaman olacağı kesin olarak önceden bilinemez. Depremi önceden kesin olarak haber veren bir sistem ya da teknoloji henüz dünyanın hiçbir yerinde yoktur. Ancak depremler uzun vadede tahmin edilebilir.Depremlerin tehlike seviyesi bir çok farklı etkene bağlıdır. Bunlar:
- Sarsıntının gücü
- Sarsıntının süresi
- Deprem merkezinden uzaklık (Merkezden uzaklaştıkça güç azalır.)
- Zemin (yer) cinsi
- Depremin odak derinliği
Örneğin 17 Ağustos 1999 Marmara depreminde İstanbul Avcılar ilçesi, depremin merkez noktasına en uzak nokta olduğu halde zemin yapısı nedeniyle büyük yıkım yaşanmıştır.
Deprem Öncesinde Yapılması Gerekenler
Deprem, ancak meydana gelmeden önce önlem alındığında daha az zarar görebileceğimiz bir doğa olayıdır. Deprem öncesinde alınacak önlemler ise ciddi bir acil durum planlama çalışması gerektirir.Deprem öncesinde alınacak önlemler bina sağlamlığı, eşya güvenliği, yangın ve patlama güvenliği ve acil durum planlama gibi bölümlerde incelenebilir.
Bina Sağlamlığı
Yapısal önlemler, içinde yaşadığımız veya çalıştığımız yapıların sağlamlığı ile ilgili önlemlerdir. Öncelikli olarak mutlaka binaların depreme karşı dayanıklı olup olmadığı kontrol edilmelidir. Bu kontrol, çeşitli kurumlar veya firmalar tarafından deprem sağlamlık raporu, depreme dayanıklılık raporu, deprem risk raporu adı altında yapılmakta ve binanın sağlamlığı hakkında sonuç verilmektedir.
Deprem raporu alındıktan sonra, binanın mühendislik açısından yeterli olup olmadığı ve zaman içinde yıpranmasına bağlı olarak sağlam, yenilenmesi gerekiyor veya takviye gerekiyor şeklinde sonuç ortaya çıkacaktır. Yenilenmesi gereken binaları en kısa sürede kentsel dönüşüm kapsamında yenilemek veya binayı boşaltmak en güvenli seçenektir.
Eşya Güvenliği
Deprem sırasında bina yıkılmamış olsa bile birçok kişi yaralanır veya hayatını kaybeder. Bunun nedeni bina içindeki eşyaların verdiği zararlardır. Özellikle asılı ve yüksek yerde duran eşyalar deprem sırasında muhtemelen düşecek ve düştüğü yerdeki kişiye zarar verecektir.Dolaplar duvara sabitlenmelidir. Sabitleme için çeşitli dolap sabitleme ürünleri kullanılabilir. Deprem sırasında sabit olmayan dolaplar hem insanların üzerine devrilebilir hem de deprem sonrasında çıkış yollarını kapatarak binadan çıkmanıza engel olur.
Dolapların üzerine konulan eşyaların da deprem sırasında düşüp zarar vermemesi için tutucu malzemeler ile sabitlenmesi gereklidir. Dolap üzerinde duran cam bir vazo, deprem sırasında kafasına düştüğü kişinin ölümüne neden olabilir.
İçinde ağır malzemelerin bulunduğu dolapların kapakları, sarsıntı sırasında içindeki eşyanın çarpıp açamayacağı şekilde kapalı tutulmalıdır. Bu amaçla üretilmiş deprem güvenlik ürünleri mevcuttur.
Tavana ve duvara asılan avize ve klima gibi eşyalar da deprem sırasında düşebilir. Bu eşyaların da ağırlıklarını taşıyabilecek şekilde asılmaları gereklidir. Deprem sırasında evden ve binadan çıkış için kullanılacak yerler belirlenmeli, bu yerlerdeki eşyalar ortadan kaldırılmalı ve bu bölgelere herhangi bir eşya konulmamalıdır.
Yangın ve Patlama Güvenliği
Güvenlik önlemi alınmamış bazı tehlikeli eşya ve aletler deprem sırasında zarar görerek deprem sonrasında yangın, gaz kaçağı, elektrik kontağı gibi durumlara neden olurlar.
Soba ve elektrikli ısıtıcılar bulundukları yere sabitlenmelidir. Bu sayede deprem sırasında devrilip yangın çıkması veya üzerine düştüğü kişiyi yakması önlenmiş olur. Doğalgaz vanası, elektrik sigortaları, su vanaları gibi ekipmanlar gaz kaçağı ve yangına karşı otomatik hale getirilmelidir.
Bina koridorlarında mutlaka yangın söndürme cihazı bulundurulmalı, bu cihazın kontrol ve bakımları periyodik olarak yaptırılmalıdır.Acil çıkış yollarına elektrik kesintilerinde devreye giren şarjlı aydınlatmalar yerleştirilmelidir.
Acil Durum Planlama
Acil durumlarda planlama yani acil durum meydana geldiğinden yapılacakların önceden belirlenmesi çok önemlidir. Deprem için de planlama en önemli önlemlerden birisidir.
Deprem sonrasında bina tahliye edildikten sonra gidilecek ve diğer kişilerin veya ailenin diğer üyelerinin bekleneceği alan mutlaka önceden belirlenmelidir. Bu alan acil durum toplanma alanı olarak adlandırılır ve acil durum sonrasında herkesin birbirini aramasının önler. İşyerleri için bu alan işyeri bahçesi veya işyeri önünde boş ve güvenli bir alan olabilir. Evler için ise varsa bahçe veya yakınlardaki bir park toplanma alanı olarak belirlenebilir.
Deprem sonrasında iletişim araçları çalışmayacağından ailenizi hızlıca bulmanın en kolay yolu toplanma noktasına gitmektir. Deprem sonrasında binayı tahliye ederken diğer bir kaos nedeni de önemli evrak ve değerli eşyaları alma isteğidir.
Deprem gibi durumlarda hırsızlık da artacağı için doğal olarak değerli eşyalar ve paralar yanınızda bulunmalıdır. Bunun için önemli evrak, değerli eşya ve bir miktar paranın sürekli içinde bulunduğu su geçirmez sağlam bir torba oluşturulmalıdır. Deprem sonrasında sadece bu torbayı almak yeterli olacaktır.
Evde yatak odasında yatağın yakınında veya deprem sırasında ulaşılabilecek bir noktada el feneri bulundurulmalıdır. Evlerde deprem sonrası kullanılabilecek “deprem çantası” bulundurulmalıdır. Deprem sonrası muhtemel hasarların telafi edilmesi için Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) yaptırılması gereklidir.
Yılda en az 1 defa işyeri, evler ve binalarda deprem sırasında yapılacaklara ilişkin planlar gözden geçirilmeli, tatbikat yapılmalıdır. Deprem sonrasında ilk yardım ihtiyacı nedeniyle mutlaka ilk yardım tekniklerini öğrenmek de faydalı olacaktır.
Deprem Sırasında Yapılması Gerekenler
Deprem sırasında yapılması gerekenler, deprem öncesinde alınması gereken önlemler yanında çok az sayıdadır. Deprem başladığı anda soğukkanlı olmalı, panik yapılmamalıdır.
Deprem sırasında koşmak, yürümek veya ayakta durmak hemen hemen imkansızdır. Bu nedenle deprem sırasında durulması gereken yere yatma, kenetlenme, başı koruma gibi pozisyonlar öğrenilmelidir. Sağlam masa altlarına, koltuk, sandık gibi eşyaların yanına çömelerek yaşam üçgeni oluşturulmalı; sarsıntı bitene kadar bu pozisyonda kalınmalıdır.
Yaşam Üçgeni veya Hayat Üçgeni
Vücudumuzun kapladığı alanı küçültmek için eller başın üstünde kenetlenmeli ve baş, dizlerin arasında olacak şekilde beklenmelidir.
Asansörler, merdivenler ve balkonlar deprem sırasında ilk sırada yıkılması beklenen yapılardır. Bu nedenle bu alanlardan uzak durulmalıdır.Sinema, tiyatro ve konser alanı gibi toplu alanlarda iseniz izdihama oluşabilecek yerlere koşmadan güvenli bir bölge bulunmalıdır.
Deprem sırasında araç içindeyseniz binalardan uzak bir bölgede hareket etmeden beklenmelidir. Köprüler, viyadükler ve tünellerden uzak durulmalıdır. Doğalgaz kaçaklarına karşı kibrit ve çakmak yakılmamalı, elektrik düğmelerinden uzak durulmalıdır.
Deprem Sonrasında Yapılması Gerekenler
Deprem sırasında sarsıntıların tamamen bitmesi veya çok azalması sonrasında ilk yapılması gereken işlem çevre kontrolüdür. Öncelikle kendi ve çevremizdeki kişilerin sağlık durumları kontrol edilmelidir. Bulunduğumuz binanın durumu, hızlıca kontrol edilip tahliye aşamasına geçilmelidir.
Binayı tahliye ettikten sonra mutlaka önceden belirlenen toplanma alanına gidin. Büyük depremlerden kısa süre sonra artçı deprem adı verilen daha düşük şiddetli ancak yıkıcı depremler meydana gelebilir. Otomatik olarak kapanmıyorsa su ve doğalgaz vanaları ve elektrik sigortaları kapatılmalıdır. Evden çıkmadan önce battaniye, kalın kıyafetler, ayakkabılar gibi bir süre ihtiyacınız olabilecek eşyaları ve önceden hazırladığını değerli eşya torbasını yanınıza alın.
Bir süre yiyecek bulamama ihtimaline karşı mevcut yiyecek ve içeceklerden yanınıza alabileceğiniz kadar almaya çalışın. Özellikle depremden sonraki günlerde gıda ve su ihtiyacı çok önemlidir. Şiddetli depremler sonrası yetkililerin açıklamaları doğrultusunda evlere ve binaların içine girmeyin. Binalara çakmak, mum ve kibrit gibi alev veren maddelerle yaklaşmayın. Cadde ve sokaklarda binaların arasında dolaşmayın.Elinizden geldiğince diğer insanlara yardım etmeye çalışın.
Deprem Çantası
Deprem sonrasında binayı tahliye ederken eşya toplama vaktiniz olmayacak. Bu nedenle en çok ihtiyaç duyulacak malzemeler bir “deprem çantası” içine toplanmalıdır. Bu sayede deprem sonrasında tek bir çanta alınarak hızlıca bina terk edilebilir.
Deprem çantası, birkaç gün kullanabileceğiniz eşya ve gıda içermelidir. Depremin ne zaman olacağı bilinmediğinden giysi olarak kalın ve uzun kıyafetler seçilmelidir. Düzenli kullanılması gereken ilaçlar varsa deprem çantası içinde bir miktar bulunmalıdır. Çantaya koyduğunuz bozulacak yiyecek ve ilaçlar son kullanma tarihlerine göre tazeleri ile değiştirilmelidir. Enerji veren kurutulmuş ve bozulmayan yiyecekler seçilmesine dikkat edilmelidir.
Deprem çantası içinde en çok ihtiyaç duyulacak malzemeler şunlardır;
Su, konserve, kurutulmuş gıda gibi uzun süre dayanabilecek yiyecekler,
İlk yardım çantası, pil, el feneri, şarjlı lambalar, düdük, radyo
Reçeteli ilaçlar, sabun, tuvalet kâğıdı, peçete, kâğıt mendil
Değerli evraklar, bir miktar para, kimlik kopyaları,
Sağlam kıyafetler, ayakkabı, terlik, not defteri, kalem, çakı, eldiven, poşet, yağmurluk, battaniye
Bunların dışında varsa çocuklar, yaşlılar, engelliler ve ev hayvanları için de özel malzemeler bulundurulmalıdır. Deprem çantası malzemelerini kendi özel durumunuza göre azaltabilir veya çoğaltabilirsiniz.
Bu içerik İsgnedir.com yazarı tarafından oluşturulmuştur. İsgnedir.com`un belirtmiş olduğu “İçerik Kullanım İzinleri”ne bağlı kalmak kaydıyla kullanabilirsiniz.